O NAS

Porady, jak stworzyć i przygotować swoją propozycję wydawniczą

Zdobądź plusy do CV

Nie przyda się redagowanie szkolnej gazetki. Ale jeśli masz na koncie znaczące miejsce w konkursie (najlepiej niejednym) i publikacje, poczytnego bloga (najlepiej nie tylko) albo wszyscy kojarzą cię z kultowych memów, to już coś. Celowo zestawiam tak różne sprawy: niektórzy nie zgodzą się, że liczy się popularność, ale bądźmy realistami. Redaguję również książki wydawane dla fanów. Mają inne obostrzenia, niż gdy na przykład chcemy napisać powieść fantastyczną, którą przetłumaczą na kilkanaście języków, powieść, która musi powalić światotwórstwem i przekazem. Dzisiaj książka to również jeden z etapów zdobywania popularności w mediach. Wielu ludzi chętnie sięga po te pozycje: napisane dla nich, czasem z ich historiami. Youtuberzy, vlogerzy, podcasterki, celebryci piszą dla fanów; dopuszcza się swobodny język i przekaz ich zbiorów przemyśleń czy poradników. Każda publikacja rządzi się swoimi prawami, choć wiele zależy od połączenia trzech czynników: modelu wydania, pomysłu autora i zasad danego wydawnictwa.

W mojej opinii musisz więc ustalić, czego chcesz od swojego pisania i jaki masz pomysł na siebie. Wydawca raczej nie chce kota w worku, nie stać go na to, chce kogoś, kto się sprzeda, kto być może ma już pulę odbiorców czy ugruntowane nazwisko. A nawet jeśli decydujesz się na self-publishing, to jako swój własny wydawca też przecież pragniesz, żeby zainwestowane pieniądze nie poszły w błoto, prawda? Potrzebujesz więc dobrego gruntu, by zasiać ziarno.

Dla wydawcy koszt wydania książki to kilkadziesiąt tysięcy złotych. Dlatego wyjątkowe pióro czasem schodzi na drugi plan przy umiejętności sprzedania siebie, bo wydawanie to biznes. Możesz się wobec tego faktu buntować, ale to niczego nie zmienia. Połączmy więc wskazane skille: jeśli masz i niezłe pióro, i osobowość – jest dobrze.

Pamiętaj również, że trzeba być świadomym tego, co się napisało. Piszesz w niszowym gatunku czy w popularnym? Jeśli w niszowym, nie spodziewaj się, że wyda cię wielkie korpo. 

Pisz o tym, co znasz

Raczej nie osiągniesz sukcesu, jeśli napiszesz o czymś, o czym nie masz pojęcia. Moja rada jest taka: włóż w opowieść swoje doświadczenia, obrazy w głowie, przeżyj to, co piszesz, zrób dogłębny risercz, pytaj, zwiedzaj, smakuj. Nie podążaj za swoim pisarskim idolem, bądź sobą. Twoim atutem jest wyjątkowość twojej percepcji, doznań, stylu. I nie wychodź  z założenia, że redaktor sprawdzi i poprawi, więc możesz nie dbać o formę. Ucz się i zapanuj nad wszystkim, tak jak potrafisz: nad językiem, zasadami, światem, pomysłem, bohaterami. Pokaż historię tak, jak ją widzisz, nie odtwarzaj, nie odgrzewaj. ODWAGI.

Garść podstawowych porad co do treści (fabularnej)

Akcja, akcja i jeszcze raz akcja: czyli po pierwsze show, not tell – nie tłumacz czytelnikowi, co ma czuć, spraw, że to poczuje, po drugie – wydawcy (i czytelnicy!) lubią akcję. Chyba że to fani weird fiction. Jeśli chcesz pisać weird fiction, poczytaj parę lat filozofów, strać chęć do życia i potem filozofuj w tekście, ile wlezie. Oczywiście żartuję, ale zarówno filozofowanie, jak i ekspozycja zawsze są trudniejsze niż akcja. Trzeba dobrze je opanować, żeby posługiwać się nimi umiejętnie. 

Zlikwiduj infodumpy: infodump to obszerne, odautorskie wyjaśnienia, wkładane w bloki tekstu albo usta bohaterów. Jeśli zaczynasz zalewać czytelnika informacjami zamiast mu je pokazać w trakcie lektury, zatrzymaj się i jeszcze raz przemyśl swój koncept.

Nie zabijaj bohaterów: oczywiście, zabijaj ich, jeśli chcesz, chodzi mi o drętwe dialogi. Przyjrzyj się zwykłym codziennym rozmowom, słowom, skrótom myślowym, chrząknięciom, pauzom, a potem wypowiadaj tworzone przez ciebie kwestie w tekście na głos. Brzmi pompatycznie albo jak symulator IWONA? Nie jest dobrze. Jeśli stylizujesz wypowiedzi, znaj się na tym.

Nawiązuj do wątków: nie porzucaj ich, pokaż, że panujesz nad całością, spinaj początek z końcem, baw się losem bohaterów, których tworzysz.

Nie kończ za szybko: pod koniec prawdopodobnie opanuje cię euforia i wtedy możesz wpaść w pułapkę, w której za szybko zamkniesz akcję. Poczekaj, przemyśl, przeczytaj od początku. Według mnie dobrze jest co jakiś czas przystawać i czytać od nowa.

Nie zostawiaj rzeczy w domyśle: a jeśli już, dokładnie to przemyśl. Częstym problemem autorów jest to, że zbyt wiele rzeczy traktują jako oczywiste i zachowują je w swoich głowach, nie przelewają tego na papier, pozostawiając czytelnika bezradnym, z lukami w tekście.

Brzytwa Ockhama: nie mnóż bytów (bohaterów) ponad potrzebę.

Brzytwa Lema (interesuje cię w przypadku fantastyki): jeśli możesz usunąć elementy fantastyczne bez szkody dla treści, utwór nie jest fantastyką.

Czy wiesz, jakich rozmiarów są książki?

Polecam nauczyć się oceny objętości tekstu na podstawie znaków ze spacjami. Poniżej podam w przybliżeniu rozmiary utworów. Podam je w tysiącach znaków, co oznaczę zwyczajowo: literką k (k = kilo, wzięte z greki  i bardzo popularne w języku angielskim).

Opowiadania:

Drabble – 100 słów

Szort – około 10k

Standardowe opowiadanie – 15-50k

Obszerne – 50-100k

Moment, w którym zaczynają cię pytać, czy brakło ci weny na powieść – 100-150k

Książki:

Moment, w którym okazuje się, że napisałeś/aś mikropowieść – 200-250k

Moment, w którym mówią ci, żeby może coś dopisać (najlepiej dużo akcji) – około 300k

Standardowa powieść – 400k (mityczne 10 arkuszy wydawniczych)

Klocki, które lubią wydawcy, gdy już piszesz czwartą część z dziesięcioksiągu – 500-700k

Moment, w którym produkujesz środki obrony osobistej – 800k i więcej.